همایش ارزیابی میراث داروین بهمن ۱۳۹۸

17 02 2020 02:31

کد خبر : 9867364

تعداد بازدید : 98

در بهمن ماه سال 1398 دانشکده زیست شناسی دانشگاه تهران و پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه، دومین دوره از همایش های مرتبط با داروین و تکامل را به مناسبت روز جهانی داروین برگزار کردند. این همایش با نام "ارزیابی میراث داروین" برگزار شد و 16 سخنران طی دو روز از صبح تا عصر در مورد آثار مختلف داروین در حوزه های مختلف پرداختند.

۲۸ بهمن ۱۳۹۸

   

 

برای شنیدن این سخنرانی‌ها می‌توانید به کست باکس پژوهشکده تاریخ علم مراجعه کنید.

در تاریخ 27 ام و 28 ام بهمن ماه سال 1398 دانشکده زیست شناسی دانشگاه تهران و پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه، دومین دوره از همایش های مرتبط با داروین و تکامل را به مناسبت روز جهانی داروین برگزار کردند. در این همایش که با نام "ارزیابی میراث داروین" برگزار شد، 16 سخنران طی دو روز از صبح تا عصر در مورد آثار مختلف داروین در حوزه های مختلف پرداختند.

            موضوعیت روز نخست این همایش، آثار مکتوب داروین بود که در بخش اول (از ساعت 10 صبح تا 12 ظهر) به آثار پیشاتکاملی داروین پرداخته شد. ابتدا دکتر مسعود صادقی، رئیس پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران به حضار خوش آمد گفتند و دکتر رضا ندرلو، دبیر علمی همایش و استاد دانشگاه تهران، در مورد اهمیت آثار داروین در زمینه های مختلف و نه تنها در علوم پایه که در علوم انسانی نیز صحبت کردند. ایشان بیان کردند که انسان باید تمام وجوه زندگی داروینیسم را مدنظر داشته باشد و بداند که حاصل روندی تکاملی است.

            اولین سخنران این بخش دکتر امیرمحمد گمینی، عضو هیئت علمی پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران بودند که در مورد آثار پیشاداروینی تکامل صحبت کردند. ایشان به بررسی تاریخچه نظریه تکامل که ریشه در نظریه تحول باوری دارد پیش از داروین پرداختند و ردپای این نظریه را از فلاسفه یونان تا لامارک بررسی کردند.گفته های ایشان از مدخل "اندیشه تکاملی تا پیش از داروین" دانشنامه استنفورد بود که نویسنده آن فیلیپ اسلوان، استاد تاریخ علم و فلسفه دانشگاه نوتردام آمریکا است.

            سخنرانی دوم را با عنوان "بنیان های زمین شناختی نظریه داروین" جناب مهدی محمدی، مترجم مدخل "زمین شناسی داروین" از دانشنامه تفکر داروینی و تکاملی کمبریج انجام دادند. ایشان در مورد دوران کودکی داروین و اشتیاقش به جمع آوری سنگ‌ها صحبت کردند و سپس به سفر او در کشتی بیگل پرداختند که حاوی مشاهدات زمین شناختی بسیاری بود که تفکرات داروین را تحت تاثیرقرار داد. او در نهایت به این اشاره کرد که این مشاهدات زمین شناختی پایه ای شد تا داروین بتواند نظریات چارلز لایل را وارد علم زیست شناسی بکند.

            سخنرانی سوم با عنوان "سفرنامه" از محمدرضا معمارصادقی، دبیر مجموعه مطالعات تکاملی انتشارات کرگدن  بود که به صورت یک فیلم از پیش آماده شده ارائه شد. معمارصادقی در این سخنرانی به کتاب سفرنامه داروین پرداخت که گزارش داروین از سفر او با کشتی بیگل به آمریکای جنوبی و دور دنیاست. ایشان فرمودند که این سفر به گفته داروین مهم ترین اتفاق زندگی داروین است و اتفاقاتی که در این سفر افتاد باعث شد تا داروین به سازوکار انتخاب طبیعی و تکامل فکر کند و پایه گذار نظریه جریان سازش باشد.

            سخنرانی چهارم و پایانی بخش اول در روز اول را سرکار خانم راضیه حسینی، مترجم کتاب زندگینامه خودنوشت داروین در باب همین کتاب ارائه کردند. ایشان به چاپ های مختلف این کتاب توسط افراد مختلف، یعنی پسر و نوه داروین پرداختند و در این مورد صحبت کردند که بر سر انتشار بعضی از قسمت های زندگینامه توافقی وجود نداشت. حسینی سپس به محتوای درون زندگینامه پرداخت و از خاطرات کودکی و نوجوانی، تغییر متناوب های دانشگاه و دیگر موضوعات زندگی داروین گفتتند.

پس از استراحتی چند ساعته بخش دوم سخنرانی های روز اول شروع شد. در این بخش به آثار تکاملی داروین پرداخته شد و سخنرانان در مورد نوشته های داروین در مورد تکامل و انتخاب طبیعی صحبت کردند.

در ابتدا دکتر محمدرضا توکلی صابری مقدمه ای برای این بخش ارائه دادند و از جناب محمد معصومی، پژوهشگر و مترجم در حوزه فلسفه علم دعوت کردند تا برای سخنرانی با عنوان "بنیادهای اصل انواع" حاضر شوند. معصومی در سخنرانی­اش به دو جستار از داروین پرداخت که بعدا فرزندش آن‌ها را در قالب یک کتاب منتشر کرد. ایشان فرمودند که این دو مقاله حاوی اطلاعاتی است که نشان می‌دهد داروین بسیار پیش از سال 1859 و چاپ کتاب معروفش، نظریه انتخاب طبیعی را در ذهن داشته و در این چند سال روی آن کار می­کرده است. او سپس به محتوای دو مقاله پرداخت و به مقایسه اطلاعات این دو مقاله با کتاب اصلی داروین نیز اشاره کرد.

            در سخنرانی دوم در بخش دوم با عنوان "نیمه پنهان داروین در میان 15000 نامه به 2000 نفر"، صادق میرزایی، مترجم و پژوهشگر حوزه فلسفه علم به نامه های داروین پرداخت. میرزایی بیان داشت که نگاه به داروین از پس نامه هایی که به دیگران داده است، نگاه بسیار متفاوتی خواهد بود و روی دیگری از داروین را بر ما آشکار می‌سازد. ایشان سپس جملاتی از نامه های مختلف داروین را ارائه دادند و دوران نامه نگاری داروین را به سه بخش تقسیم کردند. میرزایی در نهایت بیان کرد که آثار داروین نه حاصل کار یک نفر که حاصل نامه نگاری های متعدد و پرتعداد داروین است و باید داروین را به مثابه یک شبکه اجتماعی دید و نه یک فرد منزوی و تنها.

            سپس آرش رئیس بهرامی، مترجم و دانشجوی زیست شناسی دانشگاه تهران ذیل عنوان "مقاله داروین-والاس: سازش ناسازگاری‌ها"، به مقاله مشترک داروین-والاس پرداخت. ایشان ابتدا در مورد چگونگی بوجود آمدن این مقاله صحبت کردند و سپس به بررسی اجزای مختلف مقاله پرداختند. رئیس بهرامی از ناسازگاری های میان نظرات والاس و داروین گفت و در نهایت اشاره کرد که مقاله داروین-والاس در آن زمان به حق خیلی دیده نشد و ارزش علمی مطالب آن بعدا در کتاب اصلی داروین با عنوان منشا گونه‌ها درک شد.

            در سخنرانی بعدی، کیارش طبی، مترجم و دانشجوی زیست شناسی دانشگاه شهیدبهشتی، سخنرانی خود را با عنوان "پرتوافکنی بر تبار آدمی و سرنوشتش"، در مورد کتاب "تبار آدمی" ایراد کرد. ایشان در سخنرانی اش به این نکته اشاره کرد که داروین در کتاب منشا انواع خود به علت جلوگیری از پیش داوری های احتمالی، از صحبت در مورد تکامل انسان پرهیز کرده است اما در دو کتاب بعدی خود یعنی تبار آدمی و ابراز هیجانات در آدمی و حیوانات به تفصیل به این مورد پرداخته است. او سپس به محتوای کتاب تبار آدمی پرداخت و در پایان نشان داد که داروین بیان کرده که با انتخاب طبیعی و انتخاب جنسی می‌توان به فهم تکامل انسان نیز نزدیک شد.

            سپس در سخنرانی پایانی روز اول، آرزو حکیمی، مترجم کتاب "ابراز هیجانات در آدمی و حیوانات" به ارائه این کتاب پرداختند. ایشان به علاقه داروین به هیجانات انسانی پرداختند و سپس محتوای کتاب را به صورت خلاصه ارائه دادند. حکیمی در این مورد نشان داد که داروین به پیوستگی بین رفتارهای انسانی و جانوری قائل است و به اهمیت قوانین طبیعی را در تولید این هیجانات و رفتارها تاکید دارد. در نهایت این سخنرانی، پایان بخش سخنرانی های روز اول همایش ارزیابی میراث داروین بود.

            روز دوم همایش در تاریخ 28 بهمن ماه 1398 برگزار شد. سخنرانی های روز دوم نیز به مانند روز اول به دو بخش صبح و بعد از ظهر تقسیم شده بودند. موضوع کلی سخنرانی‌ها در روز دوم، آثار غیرمکتوب داروین بر کشورهای مختلف و بر حوزه های مختلف علوم پایه و علوم انسانی بود.

            سخنرانی اول را خانم دکتر زهره انواری، عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، با عنوان "پذیرش داروینیسم در فرانسه و چالش های آن" ایراد کردند. انواری به پذیرش دیرهنگام داروینیسم در فرانسه اشاره کرد. او با بیان اینکه در نشریات تخصصی دیرین شناسی فرانسه مقالاتی که فرضیات فیلوژنتیکی مدرن را قبول داشتند اندک بودند، اشاره کرد که البته در مقایسه تعداد این مقالات با دیگر مجلات در کشورهای دیگر می‌توان متوجه شد که تفاوت بسیاری بین تعداد فرضیات فیلوژنتیکی فرانسه و دیگر کشورها وجود نداشت. ایشان در نهایت به دلایل این تعداد اندک مقالات پرداختند و بسیاری از تصورات غلط را تفسیر کردند.

            در سخنرانی دوم روز دوم که آخرین سخنرانی بخش اول بود، دکتر محمدرضا توکلی صابری، پژوهشگر و مترجم حوزه علم و تکامل، تحت عنوان "داروین و ضدداروینی ها" به داروینیسم در آمریکا پرداختند. ایشان به مخالفت های مذهبی در برابر نظریه تکامل که موجب تصویب لایحه ممنوعیت تدریس تکامل در ایالت های مختلفی در آمریکا شد اشاره کردند. توکلی صابری سپس به جنبش های تکاملی در مخالفت با قوانین بیان شده پرداخت و به رهبران و دانشمندان این جنبش‌ها نیز اشاره کرد. ایشان در نهایت بیان کرد که جنبش های ضدتکاملی هنوز هم در آمریکا رواج دارند و تاکید کردند که تصور غلط از جامعه آمریکا نباید باعث شود تا فکر کنیم این جامعه کاملا علمی و پیشرو است.

            بخش دوم سخنرانی های روز دوم به تاثیرات نظریه داروین بر حوزه های مختلف علوم پایه و علوم انسانی اختصاص یافته بود.

            سخنران اول این بخش، دکتر مهدی صادقی، رئیس پژوهشکده دانش های بنیادی، به انقلاب داروینی در زیست شناسی پرداخت. ایشان در ابتدا به توضیحی از انقلاب علمی کوپرنیکی پرداخت و بیان کرد که ویژگی خاص آن به چالش کشیدن و زیر سوال بردن عقل سلیم است که این مسئله پیامدهای مذهبی بارزی دارد. صادقی در ادامه بیان کرد، همانطور که گالیله، کوپرنیک و نیوتن جهان غیرزنده را بر پایه قوانینی طبیعی تبیین کردند، داروین نیز جهان زنده را بر پایه قوانینی طبیعی تبیین کرد. همچنین ایشان ارزش نظریه داروین را به محتوای نظریه مربوط ندانست، بلکه اشاره کرد که نظریه داروین اکنون بسیار بدیهی است و آنچه این نظریه را ارزشمند می‌کند، نه محتوای آن بلکه تاریخ و زمانی است که داروین آن را بیان کرده است که با نبود اطلاعات ژنتیکی و مولکولی امروزی دست به چنین پیش بینی و نظریه پردازی زده است. صادقی در نهایت اشاره کرد که از نظر او مهم ترین اثر نظریه داروین، حذف غایت­گرایی بود و اصل انقلاب داروینی در زیست شناسی این موضوع بود.

            سخنرانی دوم بخش دوم را دکتر حسن میانداری از موسسه حکمت و فلسفه ایران با عنوان "مقایسه سه نوع اخلاق شناسی ارسطویی و داروینی" در مورد اثر انقلاب داروینی در اخلاقیات ارائه دادند. ایشان به دو نوع اخلاق شناسی فلسفی اشاره کردند: فرااخلاق و اخلاق هنجاری و گفتند که اخلاق شناسی علمی تنها یک نوع است و آن هم اخلاق شناسی توصیفی است. ایشان اضافه کردند که اخلاق شناسی داروین نوعی اخلاق شناسی علمی است و البته انقلابی که داروین در اخلاق شناسی علمی وارد می‌کند، وارد کردن دیدگاه جمعیتی به اخلاق شناسی است. میانداری در نهایت اشاره کرد که از جانب این نوع اخلاق شناسی، ذات گرایی و فرااخلاق و اخلاق هنجاری ارسطو رد می‌شود.

            دکتر حامد وحدتی نسب در سخنرانی سوم بخش دوم به موضوع "دفترچه یادداشت های داروین" پرداختند. وحدتی نسب به یادداشت های شخصی داروین در مورد موضوعات مختلف پرداخت و از تجربیات داروین و سوال‌ها و بحث هایش صحبت کرد. او سپس در مورد فضای مذهبی خانواده داروین و همسرش صحبت کرد. او در نهایت به معرفی دفترچه یادداشت های مختلف داروین پرداخت و در مورد محتوای هر کدام از آن‌ها به طور مختصر صحبت کرد و نشان داد که مبانی نظریه داروین و جرقه های اولیه این تفکر را می‌توان در متن دفترچه یادداشت های داروین مشاهده کرد.

            سخنرانی پایانی این همایش را نیز دکتر جواد حاتمی در باب انقلاب داروینی در روان شناسی ایراد نمودند. ایاشن در مورد رویکردهای متفاوت در روانشناسی صحبت کردند و گفتند که بر خلاف نظریه پیمانه ای، انقلاب تکاملی بیان می‌کند که مغز انسان در محیط متفاوتی ایجاد شده است و پیش فرض هایی در خود دارد. او سپس به تاثیر روانشناسی تکامل در حوزه علوم شناختی پرداخت و بیان کرد که این رویکرد، رویکرد متفاوتی با پیش فرض اولیه دانشمندان حوزه علوم شناختی است که مغز همه رویدادها را منطقی پردازش نمیکند و مسائل را در موقعیت های متفاوت، به طرز متفاوتی درک و فهم می‌کند. حاتمی ادامه داد که روانشناسی تکاملی استعاره سخت افزار و نرم افزار را هم در مغز کم اهمیت می‌کند و به خود ساختار مغز نیز اهمیت می‌دهد. او ادامه داد که روانشاسی تکاملی به ما یاد می‌دهد که مهم ترین ماموریت مغز نه شناخت جهان که سازگاری با جهان است و سیستم شناختی مغز به کمک این هدف می‌‌آید. او در نهایت گفت که روانشناسی تکاملی می‌تواند سوال های جدیدی مطرح کند و تببینی برای بسیاری از رفتارهای انسان باشد.

            این همایش دو روزه در نهایت در تاریخ 28 بهمن 1398 پایان یافت.