۸ اردیبهشت ۱۳۹۵

آقای دکتر هوخدایک، از پژوهشگران با سابقۀ تاریخ علم اسلامی و از اعضای وابستۀ پژوهشکدۀ تاریخ علم، از دانشگاه اوترخت طی نامه ای به تاریخ 10 مارس 2016 (20 اسفند 94) بر اساس چارچوب قرارداد همکاری بین پژوهشکده و دانشگاه اوترخت پیشنهاد کردند که دانشجویان کارشناسی ارشد رشته تاریخ و فلسفه علم دانشگاه اوترخت در سفر به ایران همایشی بر گزار کنند. پژوهشکده نیز کنفرانسی را در تاریخ 25 تا 27 آوریل 2016 (6 تا 8 اردیبهشت ماه 95) ترتیب داد تا هم دانشجویان و اساتید ایرانی از پژوهش های دانشجویان هلندی مطلع شوند و هم ایشان از کار آنها. خلاصۀ مقالات همه به انگلیسی از پژوهشگران هلندی و ایرانی دریافت و توسط اساتید متخصص در هر زمینه داوری گردید. (خلاصه مقالات به پیوست آمده است.)

کنفرانس در تاریخ برنامه ریزی شده در سه روز از صبح ساعت 11 تا 16 به خوبی برگزار شد. سخنرانی ها با سخنرانی دکتر محمد باقری دربارۀ وضعیت و تاریخچۀ رشتۀ تاریخ علم در ایران و سخنرانی خانم مارته بوگل دربارۀ گروه تاریخ علم دانشگاه اوترخت آغاز شد. این سخنرانی قرار بود از سوی دکتر هوخندایک عرضه شود ولی ایشان متاسفانه به دلیل فوت ناگهانی مادرشان از سفر به ایران بازماندند و خانم بوگل زحمت عرضۀ سخنرانی را به عهده گرفتند. پس از ایشان نخستین سخنرانی علمی از سوی آقای سید هادی طباطبایی، دانش آموختۀ کارشناسی ارشد پژوهشکده دربارۀ نخستین فعالیت های آموزشی در ایران و نقش هیئت های میسیونری در آذربایجان برای آموزش علوم نوین عرضه شد. آقای پویان رضوانی، دانش آموختۀ کارشناسی ارشد پژوهشکده و دانشجوی دکتری تاریخ علم در دانشگاه اوترخت، دربارۀ محتوای پایان نامۀ دکتری خود به معرفی دو رسالۀ کارنشده از ابوریحان بیرونی دربارۀ اسطرلاب سخن گفتند.

روز دوم کنفرانس با سخنرانی آقای رمکو دُبوئر دربارۀ ورود علوم نوین به چین و عکس العمل آنها صحبت کردند. سخنران بعدی، آقای دکتر حنیف قلندری از موزۀ علوم و فنون جمهوری اسلامی دربارۀ مفهوم فلک در زیج کوشیار گیلانی و اینکه آیا منظور او فلک مجسم یا غیرمجسم بوده است، سخنرانی کردند. آقای نیک ویگرهاوس مخاطبان را به اوضاع علم فیزیک در اوایل قرن بیستم و مناقشاتی که در میان فیزیکدانان ساکن برلین دربارۀ تابش جسم سیاه و چگونگی ایجاد این مفهوم آشنا ساختند. دکتر امیرمحمد گمینی از پژوهشکدۀ تاریخ علم پژوهشهای اخیر خود دربارۀ آراء نجومی قطب الدین شیرازی و مدل های متعددی که وی برای سیارۀ عطارد عرضه کرده بود، سخن گفتند. خانم راضیه سادات موسوی، سخنران بعدی بودند که به خوبی آرای دانشمندان اسلامی را دربارۀ روش های تعیین جهت قبله و به ویژه روش هندسی غیاث الدین دشتکی سخن گفت.

روز سوم کنفرانس با سخنرانی خانم اما مویت دربارۀ روش های استفاده از چرتکه در حدود 1000 میلادی در آثار یکی از ریاضیدانان اروپایی با نام گلبرت اوریلاکی آغاز شد. آقای صادق شهریار در ساعت بعد دربارۀ آراء نجومی ملا علی قوشجی پس از مکتب نجومی سمرقند سخن گفتند. آقای دکتر ایرج نیک سرشت عضو هیئت علمی پژوهشکدۀ تاریخ علم، دربارۀ دیدگاه های بشلار یکی از فلاسفۀ علم فرانسوی که احتمالا الهام بخش آرای تامس کوهن بوده است، سخنرانی کرد. در انتها دو تن از دانشجویان هلندی با نام ویلیام فردریک دُگراف و تام رینخوت کارگاهی دربارۀ روش های محاسبه با تخته و تراب برگزار کردند. ایشان به هر کدام از افراد حاضر در کنفرانس ظرفی حافی شن دادند که می توانستند به وسیلۀ آنها به طور عملی با روش محاسبۀ تخته و تراب آشنا شود. شرکت کنندگان در کنفرانس را جمعا در سه روز، می توان حدود 100 نفر تخمین زد.

سخنرانی ها را از کانال تلگرام پژوهشکده ببینید: