هم‌اندیشی دو روزه‌ی مجازی «اندیشیدن با ابن‌سینا» - پژوهشکده تاریخ علم utihs
۲۸ مرداد ۱۳۹۹
با این‌که ابن‌سینا از برجسته‌ترین فیلسوفان و دانشمندان جهان اسلام است و در هزار سال گذشته آثار او در جهان نیز تاثیرگذار بوده است ولی کارنامه‌ی ابن‌سیناپژوهی در ایران چندان پر برگ و بار نیست و به نسبت جایگاه او در تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی، آثار ارزشمندی که در معرفی ابن‌سینا و آراء و آثارش نگاشته شده قابل توجه نیست و آثار خود ابن‌سینا نیز به طور کامل تصحیح و در اختیار علاقه‌مندان قرار نگرفته است.
علی‌اصغر محمدخانی، معاون فرهنگی و بین‌الملل شهر کتاب با اشاره به نکات فوق گفت: ابن‌سینا زندگی ناآرام و پرحادثه‌ای داشته است و پاره‌ای از عمر خود را در اشتغالات سیاسی و هم‌نشینی با امیران سپری کرده است، با این‌همه، به واسطه‌ی وسعت اطلاعات و تجربیات علمی، فلسفی، هوشمندی و حافظه‌ی قوی، چنان آثار عظیمی در فلسفه، علوم مختلف و حتا در مباحث ذوقی و عرفانی پدید آورده که کل جریان‌های فکری و فرهنگی پس از خود را در جهان اسلام و حتا اروپای سده‌های میانه تحت‌تاثیر قرار داده است.
وی با اشاره به نظام فلسفی ابن‌سینا و ترویج آن در هزاره‌ی گذشته تصریح کرد: تار و پود نظام فلسفی ابن‌سینا متشکل از فلسفه‌ی ارسطویی، مکتب نوافلاطونی و جهان‌بینی اسلامی است ولی چارچوب فلسفه‌ی وی عمدتا ارسطویی است و شاید به همین سبب ابن‌سینا نماینده‌ی فلسفه‌ی مشایی در شرق جهان اسلام به شمار می‌آید و در ادبیات فارسی از وی به نام «مثل اعلای استدلالیون» یاد می‌شود. اندیشه‌های فلسفی ابن‌سینا را پس از مرگش شاگردان وی از جمله برجسته‌ترین آنان مانند ابوعبید جوزجانی، ابوالحسن بهمنیار و ابوعبدالله معصومی ترویج کردند و افکار ابن‌سینا حضور خود را در میان چهره‌های برجسته‌ی سده‌های دیگر مانند خواجه نصیرالدین طوسی، قطب‌الدین شیرازی، صدرالدین دشتکی، غیاث‌الدین منصور شیرازی و جلال‌الدین دوانی حفظ کرد. تاثیر ابن‌سینا را حتی در مخالفان او یعنی ابوحامد غزالی، فخر رازی و ابن‌رشد نیز می‌توان پی گرفت.
محمدخانی به تاثیر آرا ابن‌سینا در مغرب زمین اشاره کرد و گفت: تاثیر ابن‌سینا را می‌توان در اندیشه‌ی مغرب‌زمین نیز ارزیابی کرد و در این میان می‌توان از آلبرت کبیر، توماس آکوئیناس و راجر بیکن و برخی از فلاسفه‌ی قرن بیستم یاد کرد که از ابن‌سینا بسیار تاثیر پذیرفته‌اند.
وی با اشاره به جامعیت ابن‌سینا افزود: ابن‌سینا در بسیاری از علوم از جمله روان‌پزشکی، ریاضیات، زبان‌شناسی، موسیقی، نجوم و پاره‌ای از علوم طبیعی تالیفات متنوع و گران‌قدری به جا نهاده است که به غیر از آثار فلسفی اوست و در پزشکی نیز شهرت جهانی دارد و کتاب قانون او که دایره‌المعارف‌گونه‌ی ابن‌سینا در پزشکی است طی چند سده مرجع دانشمندان شرق و غرب بوده و شرح‌های زیادی بر آن نوشته شده است. این کتاب عظیم که همه‌ی کتاب‌های پزشکی دیگر را در سایه‌ی خود نهاده بود، چندین سده در دانشگاه‌های اروپا تدریس می‌شده است و ابن سینا در این اثر، همه‌ی اطلاعات پزشکی یونانی و عربی را تا دوران خود بدان‌گونه که از آن‌ها آگاه بود یک‌جا گرد آورده است.
محمدخانی به توجه ابن‌سینا به زبان فارسی اشاره کرد و گفت: بیشتر آثار ابن‌سینا به عربی نگاشته شده و توانایی و تسلط او را در نگارش کتاب‌های علمی و فلسفی به این زبان می‌توان سنجید. افزون بر این، ابن‌سینا در ادبیات فارسی نیز دستی قوی داشته است و بیش از بیست اثر فارسی نیز به او منسوب است که از میان آن‌ها انتساب «دانش‌نامه‌ی علایی» و «رساله در نبض» یا رگ‌شناسی بدو مسلم است و آثار فارسی ابن‌سینا مانند سایر نثرهای علمی زمان وی با رعایت ایجاز و اختصار کامل نوشته شده است. کوتاهی جملات و پرهیز از تکلف و صنایع لفظی از ویژگی‌های سبک نگارش اوست و به‌کارگیری نثر فارسی برای بیان مفاهیم دقیق فلسفی و علوم وابسته بدان با ابن‌سینا آغاز می‌شود و سپس به دست شاگردانش و کسانی مانند ناصرخسرو، عمر خیام، عمر بن سهلان ساوی، افضل‌الدین کاشانی، قطب‌الدین شیرازی و خواجه نصیرطوسی ادامه می‌یابد.
محمدخانی با تبریک روز ابن‌سینا و روز بزرگداشت پزشک به تمامی اصحاب اندیشه و فرهنگ و به‌ویژه پزشکان و کادر درمانی در این ایام کرونایی گفت: مرکز فرهنگی شهر کتاب در روزهای شنبه و یک‌شنبه اول و دوم شهریور همایش مجازی بزرگداشت ابن‌سینا و روز پزشک را با انتشار مقالات، یادداشت‌ها، فایل‌های صوتی و تصویری از اصحاب فلسفه و پزشکی برگزار می‌کند و این روز را گرامی می‌دارد. در این دو روز این آثار در سایت، اینستاگرام و کانال تلگرامی شهر کتاب و دیگر رسانه‌ها برای علاقه‌مندان منتشر می‌شود. موضوعاتی که در این دو روز طرح می‌شوند بدین شرح‌اند: «برخی از نوآوری‌های ابن‌سینا در منطق/ دکتر ضیاء موحد»، «جایگاه ابن سینا در تاریخ فلسفه‌ی اسلامی/ دکتر حسین معصومی‌همدانی»، «منطق، از ارسطو تا ابن‌سینا/ دکتر غلامرضا ذکیانی»، «واژه‌سازی‌های ابن‌سینا به فارسی در دانش‌نامه‌ی علایی/ دکتر علی‌اشرف صادقی»، «ابن‌سینا و زبان فارسی/ دکتر اسماعیل شفق»، «در باب قانون ابن‌سینا/ دکتر نجفقلی حبیبی»/ «درباره طبیعیات ابن سینا/ دکتر محمدجواد اسماعیلی»/ «جایگاه ابن‌سینا در تاجیکستان امروز/ دکتر نظام‌الدین زاهدی (سفیر تاجیکستان در ایران)»، «نکته‌هایی در تک‌نگاری ابن‌سینا/ دکتر محمد دهقانی»، «اشعار نویافته‌ی ابن‌سینا/ سهیل گل‌یاری دره» و چند نوشته از پزشکان دربارهی نگرش‌های پزشکی ابن‌سینا.
محمدخانی در پایان به کارنامه‌ی ابن‌سیناپژوهی در یک سال گذشته اشاره کرد و گفت: در یک سال گذشته مجموعا ۲۹ اثر چاپ اول با شمارگان ۱۹۵۰۰ نسخه دربارهی ابن‌سینا انتشار یافته است که این آثار به زندگی ابن‌سینا، اندیشه‌های ابن‌سینا در آینه‌ی نگاه معاصر، اصول تعلیم و تربیت از نگاه ابن‌سینا، وحی و نبوت در اندیشه‌ی سینوی، منطق ابن‌سینا، شرح اشارات، اندیشه‌های زیباشناختی ابن‌سینا، بررسی تطبیقی اندیشه‌های ابن‌سینا با افلاطون، دکارت، فارابی، سهروردی، ملاصدرا، کانت، بنتام و هیدگر پرداخته است. همچنین آثار دیگری چون سه حکیم مسلمان، برگزیده‌ی قانون در طب، راه اصفهان: سرگذشت ابن‌سینا نوشته‌ی سینوهه از آثار تجدید چاپی دربارهی ابن‌سینا بوده که چاپ‌های دهم، دوازدهم و شانزدهم این سه اثر در سال ۹۸ منتشر شده است.