اعطای جایزۀ می به پروفسور رشدی راشد

پروفسور رشدی راشد برندۀ جایزۀ می 2017

انجمن بین المللی تاریخ ریاضیات (ICHM)  با همکاری انجمن بین المللی علم، تکنولوژی و پزشکی (ICHSTM) هر چهار سال یکبار «جایزۀ می» را اعطا می کنند. جایزۀ می به خاطر اقدامات برجسته در تاریخ ریاضیات اعطا می شود. در سال گذشته این دو انجمن کمیته‌ای متشکل از این دو انجمن و سه تن از برجسته‌ترین مورخانِ جهانی ریاضیات تشکیل داد تا نامزدهای دریافت این جایزه را ارزیابی کنند. این کمیته پس از بررسی دقیقِ طیف گسترده‌ای از مورخان ریاضیات، فهرست کوتاهی با بیش از سه کاندید برای بررسی و رأی‌گیری معرفی کرد. هیئت رئیسه نیز از طریق یک ایمیل کلی به اعضای انجمن بین المللی تاریخ ریاضیات اعلام کرد که در زمان بررسی جایزه می، پیشنهادات خود را به نامزدها مطرح سازند.

پروفسور رشدی راشد

گزارش کمیته متشکل از استدلال های منطقی ( از جمله مدارک علمی معتبر مانند کتب  یا مقالات مهم) برای انتخاب هر نامزد بود. انجمن بین المللی تاریخ ریاضیات مفتخر است که جایزۀ می سال 2017 را به ابرهارد کنوبلوخ (Eberhard Knobloch) و رشدی راشد (Roshdi Rashed) اعطا می‌کند. این جایزه در جلسه عمومی انجمن بین المللی تاریخ ریاضیات در بیست و پنجمین جلسۀ انجمن بین المللی تاریخ ریاضیات که در جولای 2017 در ریودوژانیرو برگزار شد، به ابرهارد کنوبلوخ اعطا شد. این جایزه در مراسمی که نوامبر 2017 در پاریس برگزار خواهد شد، توسط کارین شملا (Karine Chemla) به رشدی راشد اعطا می‌شود.

لازم به ذکر است که دکتر حسین معصومی همدانی، که از اساتید و پژوهشگران بنام پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران هستند از شاگردان پرفسور راشد بوده و پایان‌نامۀ دکتری خود را زیر نظر و راهنمایی او انجام داده است.

گزارشی از فعالیت‌های برندگان این جایزه و سهم این دو در تاریخ ریاضیات در زیر می آید:

ابرهارد کنوبلوخ

کنوبلوخ متولد 1943، در رشته های ریاضیات، فلسفۀ کلاسیک، فلسفه و تاریخ علم و تکنولوژی کار کرده است. در سال 1972 دکترای خود را در رشته تاریخ علم و تکنولوژی تکمیل و در سال 1976 از رساله خود در این زمینه دفاع کرد. از سال 1981 استادِ تاریخ علم و تکنولوژی دانشگاهِ فنی برلین شد، از سال 2002 سمت استادی دانشکدة علوم انسانی دانشگاه براندنبورگ آلمان را عهده دار بود (دانشگاه علوم سابق پروس). وی به عنوان رئیس در مهم ترین انجمن‌ها از جمله ICHM  و سردبیری مجموعه نشریات و مجلات آن از جمله Historia Mathematica به ترویج تاریخ ریاضیات پرداخته است. کنوبلوخ طی سالهای 2005 تا 2007 رئیس انجمن بین المللی تاریخ علم بوده است و از سال 2006 تا 2008 ریاست انجمن اروپایی تاریخ علم را بر عهده داشته است. نوشته‌های برجستۀ وی بالغ بر 300 کتاب یا مقاله در زمینه تاریخ یا فلسفۀ علم و تکنولوژی می‌شود.

پروفسور کنوبلوخ (چپ) در حال دریافت جایزه در کنفرانس ریودوژانیرو 2017

کنوبلوخ فعالیت‌های خود را به عنوان مورخ ریاضیات و علم، با مطالعات مقدماتی بر روی آثار گوتفرید لایبنیتس آغاز کرد و در تعریف و توضیح ریاضیات محض ادامه داد و چندین مقالۀ قابل توجه در خصوص جنبه‌های ریاضی آثار لایبنتیس نوشت. مهم‌ترین کار او در این زمینه تصحیح انتقادی رسالة لایبنیتس با عنوان "De quadratura arithmetica circuii ellipseos et hyperbolae cujus corollarium est trigonometria sine tabulis" است. بیشتر  دیدگاه‌های کنوبلوخ درباره لایبنیتس در مقاله ای با عنوان "گالیله و لایبنیتس: رویکردهای مختلف درباره بی نهایت" به صورت عمده وجود دارد.

کنوبلوخ شعبۀ 7 و 8 انتشارات لایبنیتس را بنا کرد و سال ها رئیس آنجا بود. بدون هیچ مبالغه‌ای می‌توان گفت که وی به عنوان یک متخصص برجسته در تصحیح آثار دانشمندان سال های 1600 تا به حال، شناخته شده است. او علاوه بر آثار لایبنیتس آثار نجومی کپلر نیز تصحیح کرده است. کنوبلوخ به عنوان یک مورخ ریاضیات علاوه بر انتشار موضوعات گستردۀ موجود در قرن 17و 18، مهمترین نظریه‌های قرن 19 و 20 را هم بررسی کرده است.

رشدی راشد

رشدی راشد یکی از برجسته‌ترین مورخانِ ریاضیات و متخصص ریاضیات اسلامی، ارتباط آن با ریاضیات یونانی و تأثیر آن در ریاضیات مدرن است. او تحقیقات قابل توجهی بر روی آثار دانشمندان اسلامی از جمله بنوموسی، ابن سینا، خازنی، کوهی و به ویژه ابن هیثم، کسی که مشهورترین ریاضیدان تمدن اسلامی شناخته می شود، انجام داده است.

راشد تحقیق، تصحیح و ترجمۀ بسیاری از نسخ خطی و تفسیر و تحلیل روی آنها را انجام داده است. کارهای او دید ما نسبت به اهمیت سهم مسلمانان، به ویژه چیزهایی را که از دوران طلایی ریاضیات اسلامی مشاهده شده تغییر داده است. وی همجنین دید جدیدی نسبت به ریاضیدانان یونانی به ویژه آپولونیوس و دیوفانتوس ارئه کرده است.

رشدی راشد قسمت عمدۀ فعالیت های خود را در دانشگاه دیترویت پاریس (پاریس 7) سپری کرد و به عنوان محقق مورد حمایت CNRS  در فرانسه شناخته می‌شود. از برجسته‌ترین افتخارات وی می توان به مدال برنز CNRS (1977)، نشان الکساندر کویره(1990)، جایزه و نشان مؤسسۀ کویت برای پیشرفت علوم (1999)، جایزۀ بین المللی شاه فیصل (2007) اشاره کرد. او همچنین چندین نشان از کشورهای عربی دریافت کرده است. حدود 40 کتاب و بیش از 100 مقاله را تألیف کرده است. عضو چند مؤسسه، سردبیر نشریه‌ها و مجموعه های علوم عربی و فلسفه (دانشگاه کمبریج)‌، تارخ علوم عرب (بیروت)، علم در تاریخ (فرانسه)،  و از اعضای انجمن‌های علمی مختلف بوده است.

ترجمه و تنظیم خبر: زینب سیار

منبع خبر:

Historia Mathematica